Ο Κωστής Μπασογιάννης μιλάει στο Γιάννη Πατλάκα για την UNITAS και όχι μόνο…

Συνέντευξη του Κωστή Μπασογιάννη στο Cinefreaks.gr και στο Γιάννη Πατλάκα
28 Μαίου 2009

Ο Κωστής Μπασογιάννης δεν είναι νέος σκηνοθέτης. Έχει ασχοληθεί με ταινίες μικρού μήκους ενώ αρκετές είναι και οι δουλειές του στο θέατρο. Φέτος όμως είδαμε την πρώτη του δουλειά σε μεγάλου μήκους ταινίες. Μιλάμε για την ταινία Unitas που προβλήθηκε στο Digital Wave 3 του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και έπειτα στον κινηματογράφο Μικρόκοσμο.
Ήρεμος, φιλικός, φιλοσοφιμένος για την ζωή και την τέχνη και χωρίς φόβο για τίποτα μιλάει στο Cinefreaks για την ταινία Unitas, τον κινηματογράφο στην Ελλάδα, την ψηφιακή τεχνολογία, τα πρότυπά του και ότι άλλο θα θελατε να μάθετε γι’ έναν αξιόλογο δημιουργό.

Γιάννης Πατλάκας: Γιατί η ιστορία του Unitas διαδραματίζεται σε αυτήν την φανταστική πόλη και όχι σε κάποια πραγματική;

Κωστής Μπασογιάννης: Η UNITAS είναι ένας συμβολικός τόπος. Συνδυάζει την αποκρουστική αθλιότητα της σημερινής διεθνούς κοινότητας με την γοητεία ενός πολύχρωμου κοινού ανθρώπων, που δείχνει να έχει διατηρήσει κάτι από την μυρωδάτη ζεστασιά των παλαιών κοινωνιών. Στην πραγματικότητα όμως διαθετει μόνο την αισθητική του κακού, μέσα σε μία παιδιάστικα ψιμυθιασμένη καθημερινότητα. Θυμίζει τριτοκοσμικό λιμάνι, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια φυλακή που παραπέμπει στην σημερινή παγκοσμιοποιημένη ανθρωπότητα, από τα δαιδαλώδη σπλάχνα της οποίας κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει. Για να πετύχω αυτή την ατμόσφαιρα χρησιμοποίησα πλάνα από Αθήνα, Πειραιά, Πέραμα, Βαρκελώνη, Αβάνα και Τρινιδάδ της Κούβας. ­

Γ.Π.: Έχει κάποια σημασία το όνομα του λιμανιού Unitas; Πως έγινε η επιλογή αυτού του ονόματος;

K.M.: Διαλέξαμε την UNITAS γιατί συνδυάζει το λατινογενές UNI­ από το οποίο σε πολλές γλώσσες πηγάζει οι έννοια Ένωση (Union) που συμβολίζει την ισοπέδωση της αναγκαστικής παγκοσμιοποίησης, στα πλάισια μιας κοινωνίας έρημων ατόμων – μονάδων (Units), εγκλεισμένων σε μία αδιέξοδη ιδιώτευση. Άτομα που κι αυτά με τη σειρά τους αναγκάζονται να ενωθούν από ανασφάλεια και φόβο. Uni είναι και η αντίστοιχη της αυταρχικής Ήρας ετρουσκική θεότητα (η ρωμαική Ivno) με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. Αυτό όμως που είμαι βέβαιος ότι θα έχει τη σημασία του γιά όσους δούν την ταινία είναι ότι στά Ρωσικά UNITAS σημαίνει λεκάνη της τουαλέτας (Чнитаз)!

Γ.Π.: Ο Chris, ο πρωταγωνιστής της ταινίας θέλει να κάνει το βήμα για να ξεφύγει από όλα αυτά που τον κρατούν στην άσχημη κατάσταση που είναι. Είναι εύκολο κάποιος να ξεφύγει από την ζωή που κάνει και να κάνει κάτι άλλο καλύτερο; Τι χρειάζεται για να πετύχει;

Κ.Μ.: Ο Chris αναγκάζεται να αποτολμήσει μια φοβισμένη και μίζερη έξοδο από τα σκατά, παρακινούμενος από την Lily, που κι αυτή με τη σειρά της είναι ανίκανη να ανταποκριθεί στο ρόλο της anima για τον άνδρα, αφού είναι απόλυτα βουτηγμένη στη σύμβαση της UNITAS. Τα όνειρά της είναι κοινότοπα και η οθόνη της τηλεόρασης, ακόμη και όταν παίζει αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου, μέσα από ένα ατέλειωτο ζάπινγκ, αποτελεί μόνο μία ασήμαντη συνοδεία της αφελούς της σκέψης. Χάνεται μέσα στις φωνές και στις υστερίες της, ενώ ο σύντροφός της δυσκολεύεται να ξεπεράσει τη δειλία του. Για να φύγουμε από την παγίδα που μας έχει στήσει η Ιστορία, πρέπει να πραγματοποιήσουμε τεράστια προσωπικά άλματα, ηρωική έξοδο, πράγμα που τα ανθρωπάκια της UNITAS αδυνατούν να κάνουν.

Γ.Π.: Οι εξαρτημένοι από ναρκωτικά πρωταγωνιστές της ταινίας αντικατοπτρίζουν τελικά την κοινωνία μας; Πιστεύετε ότι είμαστε όλοι λίγο ή πολύ εξαρτημένοι;

Κ.Μ.: Το κόκκινο ναρκωτικό Γερία που κυκλοφορεί ευρέως στην UNITAS αποτελεί τον συγκολλητικό παράγοντα της κοινωνίας αυτής. Οι νέοι μύθοι που εισάγονται στο παγκόσμιο χωριό και πολλοί εθίζονται ήδη στην ύπαρξή τους μέσα στο αίμα τους, είναι οι πιο γελείοι και θανατεροί όλης της ανθρώπινης ιστορίας. Ένας έστω και λίγο υποψιασμένος άνθρωπος αδυνατεί να τους υιοθετήσει εστω και σαν ζωτικό ψεύδος. Είναι μύθοι που παλιότερα είχαν ονόματα που προκαλούσαν τρόμο. Μαμωνάς, Ασμοδαίος, Βεερζεβούλ. Συμπυκνωμένα όλα μέσα στην ιερή Γερία, χρήμα, ανόητες αγάπες, βουλιμία, ματαιοδοξία. Αυτά τα υλικά πήζουν το αίμα μέσα στις φλέβες και κάνουν τον άνθρωπο δυσκίνητο, ανασφαλή, ανελεύθερο. Εκεί στηρίζει την ύπαρξή της η UNITAS. Η ταινία αυτή δεν θα έχει κανένα νόημα άν δεν υπάρξουν κάποιοι άνθρωποι μέσα στους θεατές που να νοιώσουν ότι ο κόσμος είναι γεμάτος από ζεύγη σαν τον Chris τη Lily, πιο καθαρά, σικάτα και μουράτα ίσως, αλλά το ίδιο άθλια.

Γ.Π.: Η ταινία είναι γυρισμένη ψηφιακά. Τι δυνατότητες δίνει η τεχνολογία στις ­ ταινίες και στους δημιουργούς τους;

Κ.Μ.: Τεράστιες δυνατότητες. Η φιλμική αισθητική είναι πλέον σχεδόν εφικτό να επιτευχθεί και ψηφιακά. Μιλάμε πια για ψηφιακό κινηματογράφο και όχι video. Προσπαθώ να μην χρησιμοποιώ τη λέξη video πλέον. Γυρίζουμε σε progressive, με ειδικές ρυθμίσεις και gamma correction που αντιστοιχούν στην ελαστικότητα του φιλμ. Μοντάρουμε άνετα στον υπολογιστή με προγράμματα που κοστίζουν φθηνά πια. Πριν από δέκα μόλις χρόνια δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε ούτε στο όνειρό μας πόσες ευκολίες παρέχονται πάμφθηνα στο post production σήμερα. Προβάλλουμε με πανίσχυρους ψηφιακούς προβολείς. Έτσι το μέλλον του celluloid είναι προκαθορισμένο: θα περιοριστεί βαθμιαία σε όλο και πιο ειδικές χρήσεις, και ενδέχεται να εκλείψει και τελείως. Ο νέος ψηφιακός κινηματογράφος εμπεριέχει και τις παλιές φιλμικές μορφές αλλά και νέες αισθητικές που ένας τεράστιος πια πληθυσμός κινηματογραφιστών σε όλο τον κόσμο ερευνά ασταμάτητα και ακούραστα. Υπάρχουν βέβαια τεράστιες αντιδράσεις από επιχειρηματικά και επαγγελματικά κατεστημένα μπροστά στην ψηφιακή επανάσταση στον κινηματογράφο. Αλλά όσοι αντιδρούν, ματαιοπονούν. Στο τεχνικό θέμα κανείς δεν μπορεί να σταματήσει την νέα γενιά δημιουργών που κάνουν την επέλασή τους και είναι αναπόφευκτο να κατακτήσουν αργά ή γρήγορα και το ευρύτερο κοινό. Οι μουσικοί προηγήθηκαν και ακολουθούμε εμείς. Στις ζοφερές περιόδους που ακολουθούν, πού, όπως πάντα μέσα στην ιστορία, αποτελούν προκλήσεις για δημιουργία νέων ρευμάτων, εκμεταλλευόμαστε την νέα τεχνολογία που το ίδιο το σύστημα ανακάλυψε, για να κλονίσουμε εκ θεμελίων τις δομές του. Είμαι πολύ ευτυχισμένος που ανήκω στο νέο αυτό κίνημα.

Γ.Π.: Θα δούμε την ταινία να προβάλεται κάπου ξανά;

Κ.Μ.: Μπορεί να την δούμε οπουδήποτε, οποτεδήποτε υπάρχει ευκαιρία. Η ταινία έχει ηδη προβληθεί στο London Greek Film Festival, στο Digital Wave του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, στην Αθήνα στο artHouse, στο Μικρόκοσμο για δύο εβδομάδες και στην Πάτρα. Τώρα σειρά έχουν τα ξένα φεστιβάλ, και μαζί με τις άλλες ταινίες του Digital Wave θα προβληθεί σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.

Γ.Π.: Έχετε ασχοληθεί με μικρού μήκους ταινίες στο παρελθόν. Πόσο πιο δύσκολες είναι μεγάλου μήκους παραγωγές;

Κ.Μ.: Εξαρτάται τί προσπαθείς να κάνεις. Η δυσκολία της ταινίας δεν εξαρτάται από το μήκος της, αλλά από πόσο ψηλά βάζεις τον πήχυ. Παρ’ όλες τις τεχνικές ευκολίες που παρέχει η τεχνολογία, η κατασκευή μιας ταινίας είναι μια δύσκολη εργασία. Πρέπει να δείξεις κάτι που να αξίζει τον κόπο κάποιος να πάει να κλειστεί σε μια σκοτεινή αίθουσα για μιάμιση – δύο ώρες και να το δεί. Εγώ προσθέτω και κάτι άλλο: αυτό που θα δεί εκεί μέσα να τού αφήσει αυτό το κάτι παραπάνω από ένα απλό θέαμα: τον συνδυασμό μαγείας και ουσίας που θα κάνει την ταινία ζωντανή μέσα του. Δεν είναι εύκολα πράγματα αυτά…

Γ.Π.: Τι σημαίνει για σας το να είσαι καλλιτέχνης;

Κ.Μ.: Είναι ένα μεγάλο προνόμιο, που πολλοί που ασχολούνται με την τέχνη δεν το τιμούν, γιατί το συγχέουν με ένα ναρκισιστικό σύμπλεγμα που συχνά εκφράζεται ως “καλλιτεχνική φύση”. Η τέχνη δεν είναι ένας μηχανισμός παραγωγής προιόντων, αλλά ένας από τους πολλούς δρόμους που μπορεί ένας άνθρωπος να ακολουθήσει για να ωριμάσει και να τελειοποιηθεί. Η ειλικρινής επιλογή της τέχνης γι αυτό το σκοπό έχει τεράστιες δυσκολίες και συνεχείς απογοητεύσεις. Παρ όλα αυτά συνεχίζουμε όλοι να προσπαθούμε, γιατί σημασία δεν έχει τόσο το προιόν, όσο η διαδικασία,. Άλλωστε στο τέλος το μόνο που μένει, είμαστε εμείς τα ανθρώπινα πρόσωπα με την ύπαρξή μας ωφελημένη, μεγαλωμένη, ώριμη. Η δουλειά μου στο θέατρο, στο σινεμα, στα εικαστικά, στην φωτογραφία και στη γραφή είναι ο αέρας που αναπνέω, αυτό που δίνει ενέργεια και μορφή στην πορεία μου. Οι μορφές, τα χρώματα, οι ήχοι, τα θέατρα και οι σκιές που κατασκευάζουμε διαλύονται μέσα στο συνολικό γεγονός που είναι η δική μας ύπαρξη μέσα καί δίπλα στους άλλους και κάνουν μαζί του ένα χαρμάνι που μας εκτοξεύει σε άλλες ποιότητες. Όλα αυτά τα έργα καταργούνται στο τέλος και αποβάλλονται σαν υποπροιόντα, όταν έχουν επιτελέσει την αποστολή τους, τη μορφοποίηση της δικής μας ζωής και την οντολογική τελειοποίησή μας. Μπορεί αυτή η διαδικασία να σε περάσει από σκοτεινά μονοπάτια. Μπορεί πάλι κάποια απ’ αυτά τα έργα να μπορούν να χρησιμεύουν σαν μαγιά για τη συνέχιση αυτής της διαδικασίας στις επόμενες γενιές. Αυτά είναι τα λεγόμενα αριστουργήματα, που όσο και όλοι μας θα θέλαμε να κάνουμε ένα, κανένας μας δεν υποχρεούται. Ο καλλιτέχνης έχει να παλαίψει με πολλά τέρατα στην πορεία του. Το φοβερότερο απ’ αυτά είναι η ματαιοδοξία του. Γι’ αυτό υπάρχει μία ρήση της μεγάλης πειραματίστριας του σινεμά Maya Deren που τα λέει όλα: “I am not greedy. I do not seek to possess the major portion of your days. I am content if, on those rare occasions whose truth can be stated only by poetry, you will, perhaps, recall an image, even only the aura of my films.” “Δεν είμαι άπληστη. Δεν επιθυμώ να ιδοποιηθώ το μεγαλύτερο τμήμα του χρόνου σας. Θα είμαι ικανοποιημένη εάν, σε αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις που η αλήθεια τους μπορεί να εκφραστεί μόνο από την ποίηση, ενδεχομένως να ανακαλέσετε στη μνήμη σας κάποια εικόνα, ή μόνο την αύρα ίσως από τις ταινίες μου”. Η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο μόνο αγγίζοντας με μια τέτοια αύρα τους ανθρώπους.

Γ.Π.: Από που παίρνετε έμπνευση;

Κ.Μ.: Από τους ατέλειωτους περιπάτους μου. Από την εξαντλητική παρατήρηση. ­

Γ.Π.: Θα λέγατε ότι κάποιος δημιουργός είναι πρότυπό σας;

Κ.Μ.: Πολλά τα πρότυπα. Σαν πρότυπο παίρνω περισσότερο την αύρα που είπαμε παραπάνω και λιγότερο την τεχνική ή το είδος της δημιουργίας. Αποφεύγω να προσκολλώμαι σε κάποιο συγκεκριμένο είδωλο. Μπορώ όμως να “δώσω” κάποια ονόματα για να καταλάβετε πόσο μεγάλο είναι το φάσμα: Fyodor Dostoyevsky, John Cassavetes, Federico Fellini, Marcel Duchamp, David Lynch, Άρης Κωνσταντινίδης, Maya Deren, Fernando Meirelles, Sergei Rachmaninoff, Quentin Tarantino, Bill Viola, Феофан Грек, Alejandro González Iñárritu, και άλλοι πολλοί, για διαφορετικούς λόγους ο καθένας.

Γ.Π.: Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο λόγος που ωθεί τον κόσμο μακριά από τον κινηματογράφο; Μεγάλο θέμα αλλά ποιο θα ήταν το πρώτο βήμα σε μια προσπάθεια να αποκτήσουν οι Έλληνες κινηματογραφική παιδεία;

Κ.Μ.: Καλά θα κάνουμε στη μεγάλη αυτή συζήτηση να ψάξουμε τί μπορεί να κάνει το ελληνικο σινεμα και πάλι αναγκαίο στον κόσμο. Το σινεμά από μόνο του δεν είναι και καμμιά φυσιολογική διαδικασία που δεν μπορεί κανείς να κάνει χωρίς αυτή. Χρειάζεται την ποιοτική μαγεία που θα θέλξει τους ανθρώπους στη σκοτεινή αίθουσα. Αλλά πρέπει και ο κόσμος να έχει την ανάγκη της ποιότητας. Ας κοιτάξουμε εμείς οι έλληνες κατ’αρχάς να ανακτήσουμε την πρόσβασή μας στην Παιδεία γενικά. Τότε θα γίνουμε και καλοί κινηματογραφιστές αλλά και το κοινό θα μπορεί να απαιτεί κάτι ανώτερο από αυτό που του προσφέρεται. Τί θα πεί κινηματογραφική παιδεία; όχι βέβαια η γνώση της συνταγής για γουστόζικα φιλμάκια που αποκοιμίζουν τον κόσμο. Την παγκόσμια αγορά την τροφοδοτεί με τέτοια επαρκώς η Αμερική και κάποιες άλλες γλυκανάλατες ελιτ τριτοκοσμικών χωρών, που τελευταία με κάποια παράξενη διαδικασία έχουν και την προτίμηση των διεθνών φεστιβάλ. Το παραδέχομαι, κι εγώ πολλές φορές τις απολαμβάνω και σπάω πλάκα ή συγκινούμαι, όταν θέλω να θυμηθώ τις εποχές που ήμουν πνευματικά αδρανής, έτσι για διάλειμα. Περιμένω πιο ποιοτικά πράγματα από τη χωρα μας όταν και άν κάποτε ανανήψει από το βαθύ πνευματικό της κώμα. Θα σταθώ λίγο στην υποκριτική για τον κινηματογράφο. Είναι απαραίτητο να προσεχθεί πολύ. Στην UNITAS κάναμε πολύ δουλειά με τον Σπύρο Ανδρέα Παπαδάτο και την Κατερίνα Σαβράνη στο θέμα αυτό. Κάτι που αναγνωρίστηκε από όλους. Χρειάζεται πολύ σκληρή δουλειά και διάθεση καινοτομίας από σκηνοθέτες και ηθοποιούς για να επανέλθουμε στις μεγάλες ερμηνείες στον Ελληνικό κινηματογράφο. Αυτό είναι επίσης κάτι που φέρνει τον κόσμο στο σινεμά.

Γ.Π.: Μια που είμαστε ηλεκτρονικό μέσο, ποια η σχέση σας με το internet;

Κ.Μ.: Ο υπολογιστής έχει μπεί για τα καλά στη ζωή μου εδώ και δεκαπέντε χρόνια. Μέσω διαδικτύου επικοινωνώ με ένα ποιοτικά υψηλό τρόπο με πολλούς αξιόλογους ανθρώπους και απ’ αυτό αντλώ το μεγαλύτερο ποσοστό της πληροφόρησής μου. Τίποτε δεν είναι όμως σαν ένα καλό βιβλίο. Πιστεύω ότι είναι ένα μέσο που άν είσαι βλάξ μπορεί γρήγορα να σε καταστρέψει και να καταστρέψει και άλλους. Γι αυτό δεν το συνιστώ σ’ εκείνους που έχουν υποψίες ότι έχουν το παραπάνω χαρακτηριστικό.

Γ.Π.: Μιλήστε μας για τα μελλοντικά κινηματογραφικά και άλλα σχέδια.

Κ.Μ.: Είναι η εποχή των επαφών και των αναζητήσεων. Ζητούνται επίσης και χρήματα που είναι δυσεύρετα στις μέρες μας. Πολλές βόλτες, πειράματα και γράψιμο. Θα δούμε.

Εμείς στο cinefreaks ευχαριστούμε τον Κωστή Μπασογιάννη για την συνέντευξη που μας παραχώρησε και για την διάθεσή του και του ευχομαστε καλή τύχη σε ότι και να κάνει.

Συνέντευξη του Κωστή Μπασογιάννη το “Πρώτο Πλάνο”

 

Συνέντευξη του Κωστή Μπασογιάννη στην εφημερίδα του φεστιβάλ Θεσσαλονίκης «Πρώτο Πλάνο» και στο Βαγγέλη Ρητά, με αφορμή τη συμμετοχή της ταινίας του «UNITAS” στο τμήμα Digital Wave του φεστιβάλ.

Βαγγέλης Ρητάς: Στην ταινία σας τα εκφραστικά μέσα εναλλάσσονται. Τι θέλατε να πετύχετε με αυτή την επιλογή σας;

Κωστής Μπασογιάννης: Το τεράστιο οπλοστάσιο εκφραστικών μέσων που διαθέτει από τη φύση του ο κινηματογράφος πάντοτε με γοήτευε. Η απλή ιστορία της συγκεκριμένης ταινίας κυριολεκτικά κραύγαζε και μου διαπερνούσε το νου το αίτημα της να μη τσιγκουνευτώ και να της  χαρίσω  μία μορφική αρματωσιά όσο το δυνατόν πιο πλούσια, στα πλαίσια βέβαια των δυνατοτήτων της παραγωγής. Έτσι δεν δίστασα να παραθέσω ατμοσφαιρικές και ανορθόδοξες μοντάζ σεκάνς δίπλα σε τυπικούς διαλόγους, που καταλήγουν σε άγριες ρεαλιστικές σκηνές κρίσεων και σε τυπικά στημένες νατουραλιστές σκηνές με χαρακτήρα εστέτ.  Με τον τρόπο αυτό η κάθε σκηνή αποκτά μια αυτονομία, μια και δεν είναι μοναδικός στόχος της ύπαρξής της η υπηρέτηση της πλοκής της ιστορίας, αλλά και η δημιουργία ενός γοητευτικού θεάματος. Μόνο που στην UNITAS η γοητεία δεν επιδίωξα να είναι ούτε γκλαμουριά ούτε  στείρα επίδειξη τεχνικής. Προσπάθησα απλά να χτίσω μια ατμόσφαιρα γοητείας του κακού, όπου μέσα της θα μπορούσαν να λειτουργήσουν και κάποιοι συμβολισμοί. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αν δεν σπάσει κάπως αυτό που λέμε «συνέπεια»

Βαγγέλης Ρητάς: Κατά πόσο το αποτέλεσμα της ταινίας αποδίδεται στους ηθοποιούς σας και πως δουλέψατε με αυτούς;

Κωστής Μπασογιάννης: Η ταινία υποστηρίχτηκε πολύ από τους ηθοποιούς.  Δουλέψαμε πολύ στις πρόβες την ρεαλιστική πειστικότητα των χαρακτήρων και των διαλόγων, κάτι που πίστεψα σχεδόν φανατικά ότι θα έδενε αρκετά καλά και αντιστικτικά με τον εξπρεσιονισμό κάποιων άλλων σκηνών και με τους διαφόρους συμβολισμούς που επιδίωξα. Ο Σπύρος Ανδρέας Παπαδάτος και η Κατερίνα Σαβράνη δούλεψαν μαζί μου με πάθος κάθε σκηνή. Ο Παπαδάτος δίδαξε την Σαβράνη τον τρόπο να μετατραπεί σε Λατινοαμερικάνα. Με την επιμονή και το πείσμα της πιστεύω ότι η Κατερίνα τα κατάφερε. Πολλά σημεία έγιναν εφικτά χάρη στον αυτοσχεδιασμό.  Στο σημείο αυτό οδηγοί μου είναι οι Κασσαβετικοί τρόποι καθοδήγησης, που χαρακτηρίζονται από μία ελαστικότητα και ελευθερία στην ερμηνεία. Εξελίσσαμε συνέχεια τους διαλόγους για να πετύχουμε την μεγαλύτερη δυνατή ευστοχία.  Η παρουσία τέλος της εκφραστικότητας της Αθηνάς Παππά στο ρόλο της τραγουδίστριας  δείχνει  πόσο καταλυτικά μπορεί να λειτουργήσει στο σινεμά ο καλός ηθοποιός λέγοντας απλά ένα τραγούδι.

Βαγγέλης Ρητάς: Έχετε δουλέψει και στο θέατρο ενώ αυτή είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία σας. Πόσο διαφορετική υπήρξε η δημιουργία της για σας;

Κωστής Μπασογιάννης: Ελάχιστες και περισσότερο διαδικαστικές διαφορές. Όσο και αν πολλοί επιμένουν ακόμη να διαχωρίζουν αυστηρά τις τέχνες του Θεάτρου και του Κινηματογράφου, πιστεύω ότι εκατό χρόνια κινηματογράφου έχουν επηρεάσει καταλυτικά τον τρόπο που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον κόσμο. Τόσο πολύ, που  όλες οι δραστηριότητες της ζωής μας, οι εντυπώσεις,  η εμπειρία, η γνώση, ακόμη και η βαθύτερη μέθεξη των όντων περνάει σε μας πλέον μέσα από ένα «μετακινηματογραφικό βλέμμα».  Έτσι και το Θέατρο δεν είναι πια εκείνο που ήταν πριν εκατό χρόνια. Στην παράσταση  που ανεβάσαμε τον Μάιο, χρησιμοποίησα βίντεο, κινηματογράφο ζωντανή μετάδοση και θέατρο, σχεδόν ισότιμα. Η δημιουργία είναι πάντα η ίδια, αλλάζουν μόνο λεπτομέρειες. Και για όσους επιμένουμε να πειραματιζόμαστε και να κάνουμε έρευνα, μέχρι να πούμε το «Εύρηκα», μέσα στο εργαστήριό μας γίνονται σημεία και τέρατα. Αναμιγνύουμε πράγματα με τρόπους που κάποιοι θα το θεωρούσαν ιεροσυλία. Έχεις κάποια όπλα και τα χρησιμοποιείς με τον τολμηρότερο δυνατό τρόπο, με αποκλειστικό σκοπό να λειτουργήσουν μαγικά στον αποδέκτη θεατή και όχι απλώς να κατασκευάσεις κάτι αλλόκοτο. Αυτή θεωρώ ως βάση της δημιουργίας και ισχύει σε όλες τις τέχνες.

Βαγγέλης Ρητάς: Τι σημαίνει για σας η δημιουργία μιας ταινίας; Το γεγονός ότι με τη χρήση της νέας τεχνολογίας η κατασκευή της είναι πιο εύκολη υπάρχει περίπτωση να υπονομεύει το τελικό αποτέλεσμα ή το αντίθετο;

Κωστής Μπασογιάννης: Δεν νομίζω ότι η δημιουργία μιας ταινίας είναι πιο εύκολη σήμερα. Απλά κάποια μέρη της διαδικασίας  της παραγωγής  είναι πιο εφικτά σε σχέση με το παρελθόν. Κι αυτό γίνεται γιατί δεν απαιτούνται πια οι χρονοβόρες και πανάκριβες διαδικασίες που  κυριολεκτικά εξουθένωναν τον δημιουργό οικονομικά και κυρίως τον περιόριζαν καλλιτεχνικά. Παρ’ όλο ότι είμαι λάτρης της αισθητικής του celluloid, όχι μόνο στο αποτέλεσμα αλλά και σε όλα τα στάδια παραγωγής,  πιστεύω η ψηφιακή εξέλιξη όχι μόνο δεν υπονομεύει το αποτέλεσμα, αλλ’ αντιθέτως δίνει πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες σε όλους τους ενασχολούμενους με το σινεμά. Αυτό που ευτυχώς υπονομεύεται από αυτή την εξέλιξη, είναι ένας εξωπλασματικός τεχνικός ακαδημαϊσμός που έχει ήδη σχεδόν εκπνεύσει, και κάνει τους τελευταίους του άτεχνους σπασμούς  στις μέρες μας, επιβάλλοντας ακόμη τεχνικούς σεναριακούς και σκηνοθετικούς νόμους και συνταγές. Όσοι θα υποκύψουν στο φόβο μιας τέτοιας αναχρονιστικής κριτικής, κατασκευάζουν άψυχα πράγματα, που ποντάρουν μόνο στο να βρουν αποδοχή από το ταλαιπωρημένο κοινό της εποχής μας με κοινοτοπίες και μπόλικη πολιτική ορθότητα.

 

 

Συνέντευξη του Κωστή Μπασογιάννη στο Shortfilm.gr

Πρόκειται για την συνέντευξη που έδωσε ο Κωστής Μπασογιάννης  στην Βικτώρια Μοντζέλλι στις , λίγο πριν την πρεμιέρα της ταινίας του “ΥΓΡΗ ΕΡΗΜΟΣ” στο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Δράμας. Δημοσιεύτηκε στις 24/9/2005.

Τι σημαίνει για εσάς η περιπέτεια της παραγωγής μιας μικρού μήκους ταινίας;

Η παραγωγή κάποιας ταινίας, ανεξάρτητα από τη διάρκειά της, είναι ένας μόνιμος στόχος για μένα.  Βρίσκομαι ανά πάσα στιγμή σε κάποιο στάδιο παραγωγής κάποιας ταινίας. Από την ιδέα και την ανάπτυξη κάποιου σεναρίου έως τη μέριμνα για τη σωστή προβολή της. Αυτό δεν είναι επίπονο για μένα, είναι ο χαρακτήρας του καθημερινού μου βίου.

Τι σημαίνει για εσάς μια συμμετοχή στο Φεστιβάλ της Δράμας;

Η ταινία «ΥΓΡΗ  ΕΡΗΜΟΣ» συμμετέχει στο διαγωνιστικό σπουδαστικό τμήμα του φεστιβάλ της Δράμας. Είναι η πρώτη μου ταινία που ξεπέρασε τα όρια μιας σπουδαστικής άσκησης και θεωρήθηκε ικανή να διαγωνισθεί στο φεστιβάλ. Η σημασία αυτού του γεγονότος είναι προφανής. Έως τώρα πήγαινα στο φεστιβάλ ως επισκέπτης ήρθε η ώρα να δω και μια δική μου ταινία στο πανί.

Τι σας ώθησε να ασχοληθείτε με τον κινηματογράφο και πως αντιλαμβάνεστε εσείς τον συγκεκριμένο χώρο;

Με το σινεμά ασχολούμαι από το 1974. Παιδάκι σχεδόν τότε γυρνούσα, μόνταρα και μίξαρα ταινίες 8mm και super 8. Αυτό κράτησε περίπου μία οκταετία και τελείωσε άδοξα με την κλοπή της αγαπημένης μου Cannon 814.  Αξιώθηκα τελικά να σπουδάσω κινηματογράφο δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, αφού προηγουμένως, εκτός από την επιστήμη μου, ασχολήθηκα με γράψιμο, εικαστικά, θέατρο, αρχιτεκτονική και φωτογραφία. Όλα αυτά βρίσκουν τώρα την έκφρασή τους στο σινεμά, που, ούτως ή άλλως, ήταν το παιδικό μου όνειρο. Όσο για το «χώρο», μετά την πρώτη πενταετή επαφή μου μαζί του, έχω να πω «η φτώχεια φέρνει γκρίνια». Και μακάρι η ένδεια να είναι μόνο οικονομική.

Τι προσδοκείτε με τη φετινή σας συμμετοχή στο Φεστιβάλ της Δράμας και τι περιμένετε να συμβεί μετά;

Ποιος δεν θα ήθελε βέβαια μία διάκριση σε ένα φεστιβάλ; Δεδομένου όμως ότι δεν μπορούν να βραβευθούν όλοι, δεν είναι αυτή η βασική μου προσδοκία. Πιστεύω ότι αυτό που μπορεί να προωθήσει τα πράγματα είναι η εύρεση καταλλήλων εταίρων, συνεργατών, συνομιλητών, ακόμη και «αντιπάλων». Να τεθούν τα ερωτήματα και να βαλθούμε όλη την υπόλοιπη χρονιά να τα απαντήσουμε. Με σκέψη, άσκηση και ταινίες βεβαίως. Αυτά όταν κατορθώσουμε να ξεφύγουμε από την αμυντικά αμήχανη αφασία που μας ταλαιπωρεί.

Το τελικό αποτέλεσμα της συγκεκριμένης ταινίας -που θα συμμετάσχει στη Δράμα- απέχει πολύ από το αρχικό πλάνο που είχατε στο μυαλό σας όταν πραγματοποιήσατε τη σύλληψη της ιδέας;

Δεν ξέφυγε από την αρχική ιδέα, αλλά προχώρησε πολύ μορφικά, δεδομένου ότι κάποια στιγμή αποφάσισα να κατασκευάσω ένα σκηνικό από την αρχή και να αναλάβω εγώ τη φωτογραφία. Αποτέλεσε επίσης ευχάριστη εξέλιξη το γεγονός ότι η Emmanuelle Simon ανέλαβε τον σχεδιασμό και το μοντάζ του ήχου της ταινίας. Μαζί με τον Κώστα Βαρυμποπιώτη και τον Λάζαρο Καραγιάννη έδωσαν στην ταινία την ηχητική υποστήριξη που χρειαζόταν.

Μια ανεξάρτητη παραγωγή πάντα συναντά πολλά προβλήματα. Πείτε μας λίγα λόγια για τις δυσκολίες που βγήκαν κατά τη δημιουργία της ταινίας που σχετίζονται με τα έξοδα αλλά και την υλοποίηση του στόχου σας…

Η πρώτη μου αυτή εμπειρία μου δίδαξε ότι η οργάνωση και η τεχνογνωσία από πλευράς δημιουργού οδηγεί σε τεράστια εξοικονόμηση πόρων. Αντίθετα, η άγνοια και η τσαπατσουλιά μπορεί να καταδικάσει μια ταινία. Πιστεύω ότι όποιος αγαπάει το σινεμά κάνει τελικά την ταινία του, όσο λίγα χρήματα και αν διαθέτει. Οι αμερικανοί λοουμπατζετάδες λένε: «any idiot can make a movie with fifty million bucks».

Απευθυνθήκατε σε κάποιον φορέα για να στηρίξει την προσπάθειά σας; Πήρατε υποσχέσεις που έμειναν στα λόγια;

Όχι. Από αυτά που ακούω, φαίνεται ότι αυτά τα προβλήματα θα τα αντιμετωπίσω στο μέλλον. Είναι όμως δική μου ευθύνη να βρω τη λύση. Δεν θέλω να χάσω το μισό μου χρόνο μου στηρίζοντας τις ελπίδες μου σε μηχανισμούς που δεν λειτουργούν και τον άλλο μισό γκρινιάζοντας μετά που δεν με παίξανε…

Γιατί επιλέξατε τον συγκεκριμένο τίτλο για την ταινία σας; Τι περιέχει από την υπόθεση της;

Η απόλυτη Έρημος του όντoς προ του θανάτου, η Υγρή, μουχλιασμένη ύπαρξη μέσα στο σκοτάδι της λήθης που, έστω και την τελευταία στιγμή, φωτίζεται και καθαρίζει μέσα από την επίγνωση του εαυτού της.

Ποιο ήταν το ερέθισμα που σας ώθησε να δημιουργήσετε τη συγκεκριμένη ταινία σας;

Η έκπληξή μου ένα βράδυ πριν κοιμηθώ. Όταν έσβησα το φως συνειδητοποίησα, για πρώτη φορά μετά από σαράντα χρόνια, πόσα πολλά φώτα έχει το σκοτάδι.

Εμπνευστήκατε την ταινία σας ψάχνοντας μια νέα ματιά των πραγμάτων;

Μία τέτοια συνεχή έρευνα ορίζω ως ανθρώπινη ζωή.

Ποιο είναι το μήνυμα που θέλατε να περάσετε από την ταινία σας;

Δε θέλω να περάσω κανένα μήνυμα. Θα ήμουν ευχαριστημένος αν ο θεατής μπει στ’ αλήθεια για δεκατέσσερα λεπτά σε ένα χώρο πεντέμισι τετραγωνικά, όσο το εμβαδόν του κελιού των ηρώων της ταινίας, και ζήσει τη σημαντική στιγμή τους.

Οι ήρωες σας είναι αληθινοί ή κατασκεύασμα της φαντασίας σας;

Μοιάζουν να είναι ο ένας κατασκεύασμα της φαντασίας του άλλου, είναι όμως και οι δύο αληθινοί.

Το ταξίδι της δημιουργίας είναι σημαντικότερο από την διάκριση;

Η διάκριση μπορεί να μην έρθει ποτέ, το ταξίδι της δημιουργίας δεν μπορεί να ακυρωθεί από τίποτε.

Σε περίπτωση που σας επιλέξει η επιτροπή και κερδίσετε κάποιο από τα βραβεία θα συμμετάσχετε και του χρόνου στον θεσμό;

Θα συμμετέχω όσο μπορώ, όσο προλαβαίνω. Ένα βραβείο θα βοηθούσε βέβαια.

Επιλέξατε να δημιουργείτε ταινίες μικρού μήκους γιατί είναι το «αναγκαστικό» πέρασμα στις ταινίες μεγάλου μήκους ή επειδή σημαίνει κάτι παραπάνω για εσάς;

Ακόμη και όταν καταφέρω να κάνω ταινίες μεγάλου μήκους, θα ήθελα να συνεχίσω να γυρνάω και μικρές.

Οι ταινίες μικρού μήκους είναι για τους «ρομαντικούς» σκηνοθέτες ή για αυτούς που δεν έχουν τα μέσα να κάνουν ταινία μεγάλου μήκους;

Το σινεμά είναι ένα. Η διάρκεια της ταινίας έχει διπλή σημασία. Η μία έχει σχέση με τη διάρκεια μιας τυπικής δίωρης παράστασης. Αντί για μια δίωρη ταινία ή μία ταινία μιάμιση ώρα που συνοδεύεται από μία δωδεκάλεπτη, μπορεί κάλλιστα να υπάρξει παράσταση με τρείς δεκαπεντάλεπτες, μία εικοσιπεντάλεπτη, δύο δεκάλεπτες και τρεις πεντάλεπτες ταινίες. Η άλλη σημασία της διάρκειας έχει σχέση με την ελευθερία του σκηνοθέτη. Στη μικρή ταινία θα γίνει άφοβα το πείραμα. Η μικρή ταινία θα τολμήσει να πρωτοπορήσει. Η μικρή ταινία είναι μορφοποιητικό εργαστήριο. Ο σκηνοθέτης που σνομπάρει την ταινία μικρού μήκους έχει πεθάνει σαν δημιουργός. Αλλά και ο μικρομικάς που κάνει μικρού μήκους προσκολλημένος σε ακαδημαϊκά πρότυπα, δέχεται απλά το ρόλο του κοριτσιού που πλέει μέσα στις γόβες της μαμάς του. Αν υποθέσουμε – κάτι που θεωρώ βέβαιο – ότι επέρχεται αργά η γρήγορα μία περίοδος ακμής της τέχνης του κινηματογράφου,  ο κόσμος θα βλέπει με το ίδιο ενδιαφέρον τις ταινίες της εποχής εκείνης, ανεξαρτήτως της διάρκειάς τους.

Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια στον χώρο του κινηματογράφου;

Τι άλλο από ταινίες; Πρώτα-πρώτα γιατί η δουλειά αυτή μου δίνει χαρά και δεύτερον γιατί θα ήθελα να προσπαθήσω να συμβάλλω όσο μπορώ στη δημιουργία ενός δυνατού, ανεξάρτητου κινηματογράφου στην Ελλάδα.  Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί νέοι σκηνοθέτες που καλό θα ήταν να αυτοομαδοποιηθούν ανάλογα με τις διαφορετικές θεωρητικές και μορφικές τους απόψεις.  Από ένα τέτοιο πολύχρωμο τοπίο μπορεί να γεννηθούν πολλά καλά έργα. Οι πόροι μπορούν να βρεθούν μόνο όταν υπάρχει αφόρητη πίεση δημιουργίας. Σκοπός μου είναι οι ταινίες μου να σταθούν άξιες να ανήκουν σε μία τέτοια εποχή αναγέννησης.

Τι είναι αυτό που κάνει σημαντική την τέχνη στη ζωή του ανθρώπου;

Δεν ξέρω για τους άλλους, αλλά για μένα είναι το οξυγόνο που αναπνέω.

Πρωτότυπο άρθρο:  http://www.shortfilm.gr/new.asp?id=162